Hoe heb ik het gedaan? Prima. Wat denk jij dan? Ben je blij met deze prima, of niet zo?
Een vriendin had recent een discussie over het woord ‘prima’. Ze zit in het onderwijs en haar team was verdeeld over de betekenis. De ene helft vond prima: toppie, jottem, een dikke goed. De andere helft verstond onder prima: ‘wel ok, maar niet goed, een 6.5’.
Uit navraag bij mijn dochters bleek dat zij ook niet heel blij worden van een prima. Volgens de jongste kwam dat door de docenten. Een rapport met allemaal zesjes en daaronder de opmerking ‘Prima!’, had haar geleerd dat prima gelijk stond aan een zesje. Volgens mijn oudste kwamen daar ook de misverstanden tussen haar en mij vandaan. Want als zij aangeeft dat ze een toets ‘wel prima’ heeft gemaakt, verwacht ik een 8 en zij een 6.5. Het woordenboek leert overigens dat de betekenis van prima is: uitstekend, meer dan gemiddeld. Dus mijn verwachting van een 8 is niet meer dan terecht. ;-)
Nog zo een: toen de docent bij een mondeling zei: ‘stop maar, ik weet genoeg’, had dochterlief stress. ‘Ik weet genoeg’ betekent voor haar niet veel goeds. Haar zus beaamde het direct: ‘ik weet voldoende’ is heel slecht. Terwijl ik zou denken: nou prima, ik heb wel gehoord dat je het kan, stop maar. Goed, of op zijn minst neutraal, maar zeker niet per definitie slecht.
De vraag is dus waar dergelijke verschillen in interpretatie in zitten. Is het een negatieve inborst? Onzekerheid? Generatieverschil? Zijn bepaalde woorden gedevalueerd in de loop der tijd? Wie het weet mag het zeggen, maar feit is dat woorden voor verschillende ontvangers een andere betekenis kunnen hebben. Met als gevolg dat de intentie volledig anders opgepikt wordt.
Daar waar het belangrijk is om een eenduidige boodschap over te brengen, is het dus zaak om woorden te gebruiken die niet voor verschillende uitleg vatbaar zijn. Nou had ik zelf nooit gedacht dat een prima niet eenduidig zou zijn (bij mij was het gewoon ‘toppie, jottem!’), dus het loont de moeite om je tekst door een aantal mensen na te laten lezen. Just to be sure, in goed Nederlands.
Wat altijd een goed idee is als je informatie wil overbrengen, is het vermijden van spreekwoorden en beeldspraak. Kat in het bakkie, je gaat als een speer, wonen in een zwijnenstal en een beer van een vent zijn uitdrukkingen die niet door iedereen worden begrepen. Met name mensen voor wie Nederlands de 2e tweede taal is, kunnen afhaken (ook zo een!) op dergelijke begrippen. Wil je zeker weten dat je boodschap over komt wees dan dus helder, ondubbelzinnig en laat je tekst nalezen.
